Σάββατο 16 Ιανουαρίου 2010

Διόνυσος: Ο Θεός του κρασιού και του Χορού

Αναδημοσίευση από http://www.livepedia.gr/


Ο Διόνυσος ήταν θεός του κρασιού των αρχαίων Ελλήνων, που η λατρεία του ήρθε στην Ελλάδα μαζί με την καλλιέργεια του αμπελιού γύρω στο 15 αιώνα π.Χ..

Οι μύθοι γύρω απ' το Διόνυσο ή Βάκχο είναι πολλοί και διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Παρόλα αυτά η επίδραση του θεού αυτού, στην ανάπτυξη του ελληνικού πολιτισμού, ήταν τεράστια και πολύ γόνιμη, εφόσον απ' τον έκτο αιώνα π.Χ. και ύστερα η τέχνη, η θρησκεία και η ποίηση βρισκόταν κάτω απ' τη δική του ισχυρή επίδραση.

Ο Διόνυσος εμπνέει το διθύραμβο και ζωογονεί τις λαμπρές αγροτικές και αστικές γιορτές που απ' αυτές γεννήθηκε το σατυρικό δράμα, η κωμωδία, η τραγωδία και γενικά το θέατρο που στην αρχή ασχολήθηκε μόνο με την εξύμνηση και την εξιστόρηση των θαυμάτων και των περιπετειών του θεού. Δίνει νέα ζωή στη μουσική και στο χορό, απλώνει τους ορίζοντες της γλυπτικής και της ζωγραφικής και δίνει σε κάθε καλλιτεχνική εκδήλωση των αρχαίων Ελλήνων πάθος και ζωηρότητα, στοιχεία που ήταν άγνωστα στην ήρεμη τέχνη των προηγούμενων αιώνων.




Ο Διόνυσος, σύμφωνα μ' ένα μύθο, είναι γιος του Δία και της Σεμέλης της κόρης του Κάδμου που την έκαψε η Ήρα, για να εκδικηθεί την απιστία του συζύγου της. Πριν πεθάνει όμως η άτυχη Σέμελη, γέννησε πρόωρα το Διόνυσο, το γιο του Δία που τον πήρε ο πατέρας του και τον έβαλε μέσα στο μηρό του, για να ολοκληρωθούν οι εννιά μήνες της κύησής του.

Ενώ ήταν ακόμη βρέφος ο Διόνυσος, τον παράδωσε ο πατέρας του στον Ερμή που τον μετάφερε σε μια ορεινή περιοχή, για να τον μεγαλώσουν οι Υάδες νύμφες. Δάσκαλοι και σύντροφοι του Διόνυσου ήταν οι Κένταυροι και άλλοι αγροτικοί δαίμονες: οι Πανίσκοι, οι Σιληνοί και οι Σάτυροι που από τότε ήταν οι μόνιμοι ακόλουθοι του θεού στην περιοδεία του στον κόσμο.

Ο Διόνυσος, όταν έγινε έφηβος, δοκίμασε το χυμό από τα κλήματα της σπηλιάς του και μεθυσμένος, πάνω σ' ένα αμάξι που το έσερναν τέσσερις πάνθηρες, ξεκίνησε μαζί με τους συντρόφους και τις νύμφες του τις Βάκχες για μια περιοδεία στη Λυδία, Αίγυπτο, Συρία, Μεσοποταμία και Ινδία. Στην περιοδεία του αυτή ο Διόνυσος διδάσκει την καλλιέργεια του αμπελιού, τιμωρεί τους εχθρούς και βοηθά τους φίλους του.

Σύμφωνα μ' ένα μύθο της Νάξου, ο Διόνυσος αιχμαλωτίστηκε κάποτε από Τυρρηνούς πειρατές που τους νίκησε μ' ένα θαύμα και ύστερα άραξε το πλοίο στη Νάξο, όπου παντρεύτηκε την κόρη του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα, την Αριάδνη που την είχε εγκαταλείψει εκεί ο Θησέας. Ο όμορφος αυτός μύθος, έγινε πηγή έμπνευσης για πολλούς ζωγράφους και γλύπτες της αρχαιότητας και συμβολίζει, η ένωση αυτή του θεού με την Αριάδνη, την ανοιξιάτικη φύση που γονιμοποιείται από την επίδραση του Διονύσου.

Το Διόνυσο δεν τον λάτρευαν μονάχα ως θεό αγροτικό και οινοδότη. Η λατρεία του: από τους Ορφικούς, ήταν αυστηρή και εκδηλωνόταν με μυστικές τελετές, όπου οι μύστες, όπως λέγονταν εκείνοι που τον λάτρευαν και έπαιρναν μέρος στα μυστήρια αυτά, έτρωγαν ωμό κρέας.

Ο Διόνυσος, κατά τους Ορφικούς, ήταν γιος του Δία και της Περσεφόνης προτού ακόμα την απαγάγει ο Πλούτωνας. Ο Δίας μάλιστα έδωσε το θρόνο του στο Διόνυσο αλλά οι Τιτάνες, που τους ερέθισε η ζηλιάρα Ήρα, επιτέθηκαν εναντίον του Διονύσου και μετά από σκληρό αγώνα, τον σκότωσαν και τον έκοψαν σε δεκατέσσερα κομμάτια.

Η Αθηνά όμως παίρνοντας την καρδιά που χτυπούσε ακόμη, την έδωσε στο Δία που την κατάπιε και γέννησε ξανά το γιο του που είχε σκοτωθεί απ' τους Τιτάνες.


Όλοι οι μύθοι για το Διόνυσο συμβολίζουν τα διάφορα φυσικά φαινόμενα που βοηθούν το αμπέλι να παράγει και να ωριμάσει τον καρπό του.


Ο Διόνυσος δεν είναι μόνο ο θεός της αγροτικής φύσης και της γόνιμης ζωής που, μετά από χίλιες περιπέτειες στη διάρκεια του χειμώνα, φέρνει ξανά στο φως και στον αέρα όλα τα φυτικά πλάσματα. Μπορεί ακόμη να θεωρηθεί και σαν εκπρόσωπος μιας νέας ανθρωπιστικής θρησκείας, που, με την έκσταση, τον έρωτα και τη μουσική, εξυψώνει τον άνθρωπο και τον ελευθερώνει από τις γήινες αλυσίδες του.

Δεν υπάρχουν σχόλια: